Status en Comfort. Kacheltegels uit Deventer en Zwolle

Ria de Oude-de Wolf en Herman Vrielink

Cultuurhistorisch onderzoek naar kacheltegels uit de bodem van Deventer en Zwolle, 1375-1600.

Stijve kaft, 723 pp. Incl CDrom. Rijk geïllustreerd. Spa-uitgevers 2012.

Met name in de Oost-Nederlandse Hanzesteden was er een grotere connectie met het Duits cultuurgoed en was het voor kooplieden belangrijk om hun welstand te laten zien. Prachtige gotische en renaissancehuizen werden gebouwd en kerken werden met hun financiële ondersteuning verfraaid. Ook in de huizen ging dit etaleren van welstand, geloof en huiselijkheid door. Dit kwam het meest tot uitdrukking in het centrale pronkstuk dat in veel rijke huishoudens te vinden was: de tegelkachel. Op bijna elke tegel worden bijzondere kunsthistorische motieven gevonden als papegaaien, fabeldieren, koningen. Meestal zijn de tegels groen, maar soms komen prachtig gekleurde tegels voor. Deze traditie van keramische kachels in huizen, kastelen, havezaten, hospitalen, kloosters en poorten is langs de hele stroom van de Rijn, van Zwitserland en Duitsland tot in de Lage Landen terug te vinden. In West-Nederland komen de tegels veel minder voor.

Naast een kunsthistorische analyse wordt voor het eerst in Nederland een typochronologisch overzicht van kacheltegels uit zowel gotiek als renaissance gegeven. Aan bod komen ook de productietechniek en het plaatsen van en onderhoud aan de kachels. De publicatie is voorzien van een grote hoeveelheid beeldmateriaal. Dit gekoppeld aan internationaal onderzoek op dit gebied maakt het onderzoek voor Nederland vernieuwend.

Tijdens archeologisch onderzoek in Deventer, Zwolle, in Salland en Twente zijn talrijke tegels teruggevonden. Sinds de publicatie van de vermaarde onderzoeker

Bé Dubbe uit 1965, is de stand van kennis eigenlijk onveranderd gebleven. Deze nieuwe publicatie mag, met meer dan 800 (fragmenten) van kachteltegels, het grootste bestand in Nederland worden genoemd.