Gezonken als een baksteen. De schipbreuk van de tjalk van de Friese schipper Karsten Hoytes op 3 november 1752M. Bartels e.a.

 

Bartels, M. ea.
Harde kaft, 96 pp. Zeer rijk geíllustreerd. Stichting Archeologie West Friesland 2011

 

Het Hoornse Hop, een onderdeel van het Markermeer, de voormalige Zuiderzee,  is in de Gouden Eeuw en de eeuwen hierna een van de drukst bevaren stukken van de Zuiderzee. Handelsschepen, oorlogsbodems, vrachtvaarders en vissers voeren duizenden malen per jaar naar of van Hoorn. Vele schepen vergingen in het ondiepe Hoornse Hop.
 

In 2002 verrichtte een schip van Rijkswaterstaat een controlemeting. Op enige afstand van de oude haven van Hoorn werd het complete silhouet van een middelgroot schip zichtbaar op de meetapparatuur. Het bleek 18 m lang en redelijk gaaf in de zachte zeebodem vast te zitten. Duikende amateurarcheologen uit West-Friesland werd gevraagd het wrak nader te inspecteren.
 

Het wrak bleek tjokvol te liggen met gele baksteentjes, dakpannen, plavuizen en een groot aantal fraaie witte borden met de tekst ‘Makkum 1752’. Na een aantal succesvolle duiken en aanvullende studie, liep het onderzoek vast. Het schip bleef op de bodem van het Hoornse Hop liggen.
 

In 2010 werd een belangrijk historisch document aangetroffen dat alle puzzelstukken op zijn plaats liet vallen. Het vrachtschip was de tjalk van de Friese schipper Karsten Hoytes komend van Makkum. Het verging onder mysterieuze omstandigheden in de nacht van 2 op 3 november 1752 in het zicht van de Hoornse haven.
 

Archeologen, maritiem historici en materiaalspecialisten besloten hier een fraai boek van te maken. Dit boek met als titel ‘Gezonken als een baksteen’ is veelzijdig omdat het zowel de Fries-Westfriese maritieme handelsbetrekkingen als de productie en het gebruik van Fries aardewerk en bouwmateriaal illustreert. Tevens belicht het de functie van de tjalk als werkpaard van de Zuiderzee. Tenslotte wijst het op het nut van archeologisch onderzoek in de voormalige Zuiderzee.

In de komende jaren hebben de provincies Noord-Holland en Flevoland verstrekkende voornemens om de bodem van het Markermeer te gebruiken voor allerlei ontwikkelingen. Niet alleen de historische scheepswrakken, maar ook de verdronken dorpen als Dampten en Etersheim maar ook het verdwenen kasteel van graaf Floris V bij Wijdenes loopt hierbij risico. Dit boek vertelt daarom niet alleen over een goed bewaarde tjalk maar bespreekt de hele cultuurhistorie onder water.