Klooster Berchmanianum als noodhospitaal voor de geallieerden ABN 92

Het voormalig klooster Berchmanianum is in 2016 aangekocht door de Radboud Universiteit. Vervolgens is gestart met de verbouwing van het gebouw en de herinrichting van het omliggende terrein, zodat het in januari 2019 heropend kon worden als het nieuwe academiegebouw van de Radboud Universiteit. Alle ontgravingen die samenhingen met de herinrichting van het terrein zijn in 2018 archeologisch begeleid.

Bij het archeologisch onderzoek werden direct onder maaiveld archeologische sporen en vondsten aangetroffen. Daarvan kunnen enkele uit de 18e en 19e eeuw dateren. Verder zijn er sporen aangesneden zoals paalgaten van steigerpalen en kuilen met bouwafval die herinneren aan de bouwwerkzaamheden bij het klooster.  Het archeologisch onderzoek heeft zich met name gericht op de resten uit de Tweede Wereldoorlog. In 1942 is het klooster door de SS gevorderd en het pand werd toen verbouwd met als doel er een Lebensbornheim (kraamkliniek) op te zetten. In de kloostertuin is bouwafval aangetroffen dat uit deze periode zou kunnen dateren en er zijn door de Duitsers geroofde objecten gevonden, zoals bestek uit de joodse psychiatrische instelling ‘Het Apeldoornsche Bosch’ en een kopje met hakenkruis op de bodem. De kraamkliniek is nooit geopend en als operatie Market Garden in september 1944 Nijmegen bereikt, barst rond het klooster een hevige strijd los. Op het kloosterterrein zijn meerdere schuttersputten gegraven. Bij het archeologisch onderzoek zijn 325 voorwerpen gevonden die aan wapens en munitie toegeschreven worden, zoals klein kaliberpatronen,  granaathulzen en staafmagazijnen. Twee granaathulzen zijn tijdens de oorlogsdagen omgebouwd naar een kooktoestel. Andere vondsten uit deze periode betreffen onderdelen van uniformuitrustingen, parachutestof en verzorgingsproducten.

Op 19 september 1944 is het klooster door de geallieerden gevorderd als noodhospitaal voor de 307th Airborne Medical Company en in november wordt het hospitaal overgenomen door de 23rd Canadian Field Ambulance. Bij het archeologisch onderzoek is divers medisch materiaal aangetroffen uit deze periode, waaronder infuusnaalden, injectiespuiten, bloed- of plasmaflessen, verband, ontsmettingsmiddelen, serum-of injectievloeistofflessen, ampullen, röntgenvellen en beenspalken. De vondsten geven daarmee een inkijkje in een korte maar roerige periode in de historie van het klooster Berchmanianum.

Na de bevrijding zijn de jezuïeten teruggekeerd en ruimen ze de achtergelaten troep op. Veel van het afvalmateriaal komt in de toen nog openliggende schuttersputten op het terrein terecht of in specifiek voor dit doel gegraven afvalkuilen. Ook in de bovenlaag van de bodem is nog veel afval achtergebleven. Daarom wordt geadviseerd om bij alle toekomstige bodemingrepen in het plangebied, met uitzondering van de reeds onderzochte en afgewerkte zones, een archeologisch onderzoek te verplichten.